ORAN, ORANTI, DOĞRU ORANTI ve TERS ORANTI NEDİR?

Oran Nedir? Nasıl Bulunur?

Günlük hayatta karşılaştırma yapılan birçok nicelik vardır. Bir aracın aldığı yolun geçen süreye oranı, bir pastadaki malzemelerden şekerin una oranı, iki arkadaşın kütleleri ya da boyları oranı gibi. Oran, sıfır olmayan iki çokluğun bölme işlemi kullanılarak karşılaştırılmasıdır. 


Oran, birimli oran ve birimsiz oran olmak üzere ikiye ayrılır. Birimsiz oran, aynı birimli niceliklerden oluşur. Niceliklerin birimleri sadeleşeceğinden oranın birimi yoktur. Örneğin Samsun şehrinin Ankara’ya olan uzaklığının, İzmir’in Ankara’ya olan uzaklığının oranı birimsiz orandır. Çünkü iki nicelikte birim olarak uzunluk birimi olup, birimler sadeleşmektedir. 


Birimli oran ise farklı birimli niceliklerden oluşur. Niceliklerin birimleri sadeleşmeyeceğinden oranın birimi vardır. Örneğin, 270 km’lik yolu 2 saatte alan araç için alınan yolun geçen süreye oranı km/sa olarak birimli orandır. Alınan yok uzunluk birimi, süre zaman birimi olduğu için birimler sadeleşmez.




Orantı Nedir?

Oran kavramının kullanıldığı yerlerde orantı kavramına da sıkça rastlanır. Yapılan işlerin planlanmasında, işçi sayısının ve işin süresinin belirlenmesinde, belirli bir yolu alarak aracın hızının ayarlanmasında, giderlere ve gelirlere göre aile bütçesinin belirlenmesinde ve hesaplanmasında…


Doğru Orantı Nedir?

Bir orantıda çokluklardan biri artarken diğeri de artıyorsa ya da çokluklardan biri azalırken diğeri de azalıyorsa bu çokluklar doğru orantılıdır. 




Ters Orantı Nedir? Örnekler

Bir orantıda çokluklardan biri artarken diğeri azalıyorsa ya da çokluklardan biri azalırken diğeri artıyorsa bu çokluklar ters orantılıdır. Örneğin, bir inşaatın boyasını 8 işçi 6 günde bitiriyorsa aynı inşaatın boyasını 12 işçinin kaç günde bitireceğini bulmak için ters orantı kullanılır. Başka bir örnek de, 15 balığa 4 gün yetecek kadar yem vardır. Balık sayısı arttığı zaman aynı yemin balıklara yetme süresi düşeceği için bu da ters orantıdır.